Mafia i słowiańscy bogowie – Anna Sokalska, Raróg

Sokalska zaczyna z wysokiego C – w pierwszej scenie podający się za pracowników gazowni zabójcy likwidują gangstera Mariusza Kosowicza. Mafiozo, noszący ksywę Wołos, w latach 80. ubiegłego wieku rządził polskim półświatkiem. Świadkiem egzekucji jest jego pięcioletnia córka Sonia. Z kolei jej matka i jednocześnie żona Wołosa przepada bez wieści. Policja nie odnajduje jej ciała.

Akcja przeskakuje do 2015 roku na Dolny Śląsk. Mimo upływu lat trauma ciągnie się za dorosłą już Sonią i determinuje jej życiowe wybory. Kosowicz wstąpiła w szeregi policji, trafiając między innymi do Centralnego Biura Śledczego. Rozpracowuje i rozbija dolnośląskie gangi. Ciągle szuka odpowiedzi na pytanie, kto zlecił wyeliminowanie jej ojca i co stało się z matką.

Aspirant Kosowicz poznajemy przy okazji śledztwa w sprawie zabójstwa młodej kobiety, której zwłoki odkryto w szczerym polu. Sonia fatyguje się na miejsce, bo wedle anonimowego zgłoszenia dwudziestolatka może być ofiarą walki o wpływy między konkurencyjnymi gangami. Dochodzeniu przygląda się prokurator Damian Szafrański, który prywatnie jest partnerem Kosowicz.

W toku rozwiązywania sprawy Sonia natrafia na nowe informacje o śmierci ojca. Dla Kosowicz to szansa na uporanie się z zatruwającymi umysł przypuszczeniami i otwarcie nowego rozdziału życia.

Sokalska buduje gęstą, dojmującą atmosferę. Główna bohaterka to specyficzna postać o skomplikowanej psychice. Sonia odtwarza zapamiętane neurotyczne sceny, obrazy okaleczonych zwłok, przywołuje też twarz ojca. Dręczą ją wizje, widuje zmarłych i nadprzyrodzone stworzenia, rozmawia z nimi. Gdy sen, a w zasadzie koszmar, chwilowo przemija Sonia wraca do codzienności, gdzie próbuje budować rzeczywiste relacje. Z różnym skutkiem. Te fragmenty to jawne odwołanie do dotychczasowych literackich doświadczeń autorki, która, wkraczając na kryminalne poletko, nie rezygnuje z fantastyki.

Powieść nasycona jest odniesieniami do różnych wierzeń i religii. Sam tytuł – ksywa jednego z występujących w książce gangsterów – oznacza demonicznego ducha ognia materializującego się pod postacią drapieżnego ptaka. Oprócz dominującej mitologii słowiańskiej ze Swarogiem i Perunem na czele pojawiają się też bóstwa i obrzędy z innych regionów świata, na przykład perskie, hinduskie czy koreańskie. Widać znajomość tematu i swobodę, z jaką autorka porusza aspekty tego zagadnienia.

Narracja jest prowadzona w pierwszej osobie, w czasie teraźniejszym. W warstwie językowej Sokalska stosuje rozbudowane, wręcz barokowe porównania i obszerne opisy, co momentami wytrąca z podążania za prowadzonym przez bohaterów śledztwem.

Autorka łączy intrygę kryminalną z wiwisekcją emocji i przeżyć bohaterów oraz aspektami metafizycznymi. To niewątpliwie oryginalny głos w literaturze gatunku przełamujący zasady nią rządzące.

Anna Sokalska
„Raróg”
Wydawnictwo LIRA
Warszawa, 2020
336 s.