W swojej najnowszej powieści Piotr Kościelny porusza niezwykle ważny i trudny temat społeczny, czyli dramatyczną sytuację kobiet i dzieci doświadczających przemocy domowej. I choć „Decyzja” to literacka fikcja, to przedstawione w nim sytuacje – a często dużo gorsze – zapełniają czołówki serwisów informacyjnych i kronik policyjnych w Polsce. Ta książka otwiera oczy, pobudza świadomość i wrażliwość na krzywdę innych. Zmusza też do refleksji nad kondycją moralną społeczeństwa, ale i nad stanem polityki przeciwdziałania przemocy i stosunkiem organów ścigania wobec ofiar.
Kościelny z miejsca przechodzi do rzeczy – bezceremonialnie w kilku pierwszych akapitach wyjawia temat przewodni swojej fabuły. We Wrocławiu w jednym ze śmietników zbieracz puszek po piwie natrafia na zakrwawione zwłoki noworodka. Na miejsce przyjeżdżają policjanci, rozpoczyna się dochodzenie, rozpytywanie świadków, okolicznych mieszkańców. Tak ci ostatni, jak i sami policjanci błyskawicznie ferują wyrok. Winna jest matka dziecka! Co to za matka, która tak traktuje swojego potomka?! Autor szybko uciera nosa wszystkim pałającym przenajświętszym oburzeniem. Udowadnia, że życie jest dużo bardziej skomplikowane i wymyka się prostym, zero-jedynkowym osądom.
Śledztwem kieruje komisarz Wojciech Kosowski zwany przez kolegów z dolnośląskiej komendy wojewódzkiej „Kosą”. To solidny gliniarz o niesztampowym jak na powieściowego bohatera, bo w miarę poukładanym, życiu osobistym. Wychowuje dorastającego syna z poprzedniego związku i snuje plany u boku nowej partnerki. W pracy zaangażowany, ma wyniki i jest fair wobec podwładnych. Twardy w stosunku do przestępców. Tych najbardziej zdeprawowanych i zuchwałych jeszcze do niedawna własnoręcznie próbował resocjalizować podczas zatrzymań i przesłuchań. Czy nadodrzański Brudny Harry zdoła wyjaśnić sprawę śmierci noworodka?
Pojawia się wątek korupcji w szeregach policji. Kościelny ciekawie opisuje mechanizm osaczania słabych psychicznie mundurowych przez gangsterów i łamania im kręgosłupów moralnych. W miarę rozwoju fabuły wewnątrzpolicyjne dochodzenie ujawnia coraz więcej punktów wspólnych z głównym wątkiem.
Wraz z rozwojem akcji autor nie pozwala zapomnieć o drastycznej scenie z początku. Podobne motywy przemocy fizycznej, znęcania się, tortur psychicznych, gwałtów czy użycia ordynarnego słownictwa pojawiają się coraz częściej. Wszystko to przedstawione jest w sposób niezwykle realistyczny, wręcz naturalistyczny. Kościelny wiarygodnie buduje świat kobiety uwikłanej w toksyczny związek. Mimo ekstremalnie trudnej sytuacji, w jakiej się znalazła, ujmuje czułość i troska bohaterki wobec dziecka.
W tej książce autor garściami czerpie z językowego bogactwa żargonu policyjnego i gwary więziennej. Kolejne stronice powieści są nimi gęsto zapełnione. Na końcu tomu zamieszczono słowniczek, który jest bardzo pomocny w zrozumieniu rzadziej używanych, mniej znanych słówek czy wyrażeń. Stylizowane dialogi stróżów prawa, a w jeszcze większym stopniu członków półświatka czy osadzonych, wprowadzają też do tej historii element humorystyczny. Jakże potrzebny, bo dający czytelnikom choć chwilowe wytchnienie od motywu przewodniego powieści. A ten swoim ciężarem gatunkowym może przytłoczyć co bardziej wrażliwych odbiorców.
Kościelny (tą książką) odwala kawał dobrej i niezwykle potrzebnej roboty obywatelskiej. Uświadamia i budzi leniwe sumienia. Mijasz w klatce schodowej sąsiadkę z podbitym okiem? Nie przechodź obok niej obojętnie. Słyszysz krzyki w mieszkaniu obok? Reaguj, działaj. Nie zagłuszaj wyrzutów sumienia wygodnymi sloganami, jak te o brudach, które winno się prać w swoich czterech ścianach.
„Decyzja” pokazuje, do czego prowadzi obojętność oraz fałszywa troska o nierozerwalność małżeństwa, czy też wpajana latami potrzeba bezwzględnego szacunku wobec małżonka. Nawet przemocowego, odrażającego damskiego boksera.
Niezwykle sugestywna jest okładka książki wykorzystująca ilustrację Marty Frej. Na szczególną uwagę zasługuje fakt przekazania części dochodu ze sprzedaży powieści na działalność Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia Instytutu Psychologii Zdrowia.
Piotr Kościelny
„Decyzja”
Wydawnictwo Czarna Owca
Warszawa, 2022
343 s.